№34 верасень 2014
Памяці Тадэвуша Рэйтана
«Вяртанне» ДАХУ!
Сёлета 23 жніўня сядзіба Рэйтанаў у вёсцы Грушаўка, што непадалёк Ляхавічаў, зноў зведала «нашэсце». Але калі пад час войнаў і зменаў рэжымаў нашэсці выклікалі жах у месцічаў, то гэтым разам яны глядзелі на новых людзей з усмешкамі на тварах, не хаваючы радасці. Чаму? Таму што ДАХ, фестываль сучаснага мастацтва, вярнуўся на Грушаўскую зямлю. Не такі маштабны, як летась, але вельмі насычаны, а галоўнае – чаканы!
Фестываль ДАХ-XXV «Вяртанне», які ладзіла Арт-суполка імя Тадэвуша Рэйтана, атрымаў такую назву невыпадкова. Гэта і вяртанне самой падзеі ў Грушаўку (закладзеная ў свой час традыцыя была падтрыманая ўладамі Ляхавіцкага раёна), і працяг вяртання асобы Т. Рэйтана да роднага ганка, да свайго народа. Але ёсць і яшчэ два вяртанні – культурнага жыцця ў закінутую сядзібу і надзеі на тое, што ўсё ж такі вышэйшыя ўлады звернуць увагу на занядбаную святыню Беларусі, на тое месца, дзе нарадзіўся патрыёт гэтага краю, сапраўдны ліцвін-беларус, мужны абаронца і гонар нашай зямлі.
Чытаць далей…
Каб ушанаваць памяць Т. Рэйтана, у Грушаўцы сабраліся музыкі, мастакі, паэты, рэжысёры ледзь не з усёй Беларусі, а таксама шмат месцічаў з Грушаўкі, Пашкоўцаў, Канюхоў, Ляхавічаў. Сярод іх былі і тыя, хто яшчэ памятае добрай памяццю апошніх Рэйтанаў. На жаль, з кожным годам іх усё меней… Час бярэ сваё.
У фестывалі бралі ўдзел Капэла Алеся Лася, гурт «Міжрэчча» (в. Пагост Жыткавіцкага раёна), музыкі Віктар Сямашка, Раман Яраш, Цімох Авілін і Павел Селівончык (праект «Беларускі гарадскі раманс 20 – 30-х гадоў ХХ ст.»), Аляксей Жбанаў (праект «Песні філаматаў і філарэтаў “Натхнёныя подзвігам Рэйтана”») ды іншыя, паэты Уладзімір Мароз і Іосіф Бацечка, мастакі Анатоль Лабкоўскі, Святлана Бадак, а таксама фатографы Алена Ясінская, Насця Трусава, Крысціна Булас і Каміла Янушкевіч. Спецыяльным госцем фэсту былі курсы беларускай мовы «Мова нанова – Баранавічы» (выкладчык – Юлія Траццяк). Іх удзельнікі зладзілі акцыю па новым для Беларусі віду вулічнага мастацтва – ярнбомбінгу – і ўпрыгожылі дрэва каляровымі вязанымі шалікамі. Адбыўся і запланаваны кінапаказ дакументальных стужак «Тадэвуш Рэйтан: Беларускі Дон-Кіхот» (АНТ), «Апошняя з роду» (прысвечаны Аліне Рэйтан) і «Мясцовы анёл» рэжысёра Алены Ясінскай.
Асобна трэба вылучыць стрыжнявы праект экспазіцыі – буйны графічны цыкл «Род Рэйтанаў. Асобы. Падзеі» Алеся Родзіна і Змітра Юркевіча. Больш чым на 30-і працах разгарнулася сапраўдная энцыклапедыя радаводу Т. Рэйтана, а таксама яго жыцця ад нараджэння да смерці. Праект рыхтаваўся цягам года адмыслова для гэтай выстаўкі, але, што праўда, ужо часткова быў прадэманстраваны ў мінскім Палацы мастацтва і ў музеі-сядзібе «Пружанскі палацык».
Нагадаем чытачам, што ў наступным годзе спаўняецца 275 гадоў з дня нараджэння Т. Рэйтана, таму мы працягваем папулярызаваць яго імя. А гэта значыць, сёлета адбудзецца яшчэ не адна імпрэза, звязаная з імёнамі Т. Рэйтана, С. Корсака і С. Багушэвіча-Мінькоўскага. Запрашаем далучацца да руху!
Зміцер ЮРКЕВІЧ, Арт-суполка імя Тадэвуша Рэйтана
№18 (515) , травень 2014 г.
Пахаваньне "Пад грабам"
Калі і дзе нарадзіўся тадэвуш Рэйтан?
№7 (504) люты 2014
частка І
№ 09 (506), сакавік 2014
Паходжаньне Тадэвуша Рэйтана
(Калі і дзе нарадзіўся Тадэвуш Рэйтан? , частка ІІ)
(ад аўтара, назоў артыкулу у газэце ( "Паходжаньне")не адпавядае тэме артыкулу, відавочна адбыўся нейкі збой настроек. Таму дадаем свой (у дужках))
№ 44 (493),лістапад 2013
ПОМНІКІ ТВАЁЙ КРАІНЫ
17.09.2013
Навошта гарадам патрэбны помнікі выдатных асоб
Час ідзе. А помнікаў выдатным дзеячам Беларусі на вуліцах Мінска больш не становіцца… У гасцей, турыстаў, бізнесменаў складваецца, магчыма, памылковае уражанне, што Беларусь не толькі не мае адметных асоб, але і ўвогуле не мае сваёй уласнай гісторыі. Гэта, між іншым, адбіваецца і на іх стаўленні да беларусаў у свеце. Як бы вы паставіліся да чалавека, які не шануе памяці сваіх продкаў, не цікавіцца гісторыяй і культурай сваёй краіны, не можа з захапленнем распавесці пра нейкіх знакавых асоб сваёй краіны? Калі вы маеце нейкія духоўныя патрэбы, вышэйшыя, чым стандартны набор турыста — бар, праменад, гатэль — то такі суразмоўца не выкліча ў вас асаблівага захаплення.
Некалі Зміцер Санько, галоўны рэдактар кніжнай серыі «Нашы славутыя землякі», у артыкуле «На прэстыжных месцах» («Культура», № 29 / 897 за 2009-07-18) пісаў: «Зразумела, што ў перспектыве ў Мінску мусяць паўстаць таксама помнікі каралю Міндоўгу, вялікім князям Вітаўту і Жыгімонту Старому, найвышэйшым гетманам Канстанціну Астрожскаму і Яну Каралю Хадкевічу, канцлерам Астафею Валовічу і Льву Сапегу, дзяржаўным дзеячам Тадэвушу Рэйтану і…». Тут варта спыніцца.
працяг па спасылцы
http://zviazda.by/2013/09/14611.html
ЗНАКАМІТЫ ПАПЛЕЧНІК РЭЙТАНА
(артыкул прысвечаны Станіславу Багушэвічу -Мінькоўскаму)
6 верасня 2014
Што "са стoлі", а што — не Сенсацыі і “сенсацыі” жыццяпіса Тадэвуша Рэйтана
Наўрад ці знойдзецца ў нашай гісторыі герой, з якім звязана больш загадак, чым з Тадэвушам Рэйтанам, наваградскім падкаморным, паслом на Надзвычайны Сойм Рэчы Паспалітай 1773 — 1775 гг. Але навукоўцам і дасюль не вядомыя ні дакладная дата ды месца нараджэння, ні прычына смерці і нават месца спачыну чалавека, імя якога залатымі літарамі павінна быць напісана на гістарычных скрыжалях Беларусі. Затое жыццяпісы ягоныя насычаны прыгожымі міфамі. Але, як вядома, праўда цікавейшая за байкі.
Адно з пытанняў датычыцца паходжання роду Рэйтанаў. Чый ён: ліцвінскі (беларускі) ці польскі? Галасы з-за Буга ва ўнісон безапеляцыйна абвяшчаюць: “Польскі!”, — іх рэха чуваць і ў нас. Але што кажуць крыніцы? Зазірнём у радавод. Першы з Рэйтанаў, які прыбыў на тэрыторыю Вялікага Княства Літоўскага, быў прускім рыцарам на службе Радзівілаў, а далей род глыбока пусціў карані ў нашу, а не ў польскую глебу. 300-гадовая гісторыя ліцвінскай галіны Рэйтанаў скончылася ў 1910-м у Грушаўцы, калі памёр апошні яе прадстаўнік — Язэп Рэйтан.
Метрыка давяршэння працэдуры хросту Тадэвуша Рэйтана.
Герб апошняга з Рэйтэнаў
Лёс капліцы на Ляхавіччыне, збудаванай па тэстаменце шляхціча
Першы Рэйтэн з’явіўся на нашых землях у самым пачатку 1600-х гадоў з Прусіі. Пахаваны быў у 1639-м у Сталовічах. Апошні ж — Юзаф — нарадзіўся 7 студзеня 1857 года. 17 жніўня 1910-га пасля працяглай і цяжкай хваробы ён памёр у новым сядзібным будынку ў Грушаўцы, што на Ляхавіччыне. Месца, дзе павінны былі пахаваць ягонае цела, Юзаф абраў загадзя: ім стаў пагорак, што дамінуе па-над наваколлем. Згодна з тэстаментам, на гэтым месцы з адмысловай фундацыі Юзафа пазней мусілі пабудаваць капліцу, дзе знайшлі б спачын апошнія з Рэйтэнаў: бацькі Юзафа, сястра, а таксама дзед, падпалкоўнік напалеонаўскіх войскаў, які змагаўся за Вялікае Княства Літоўскае.
http://www.kimpress.by/index.phtml?page=2&id=9187
Першы Рэйтэн з’явіўся на нашых землях у самым пачатку 1600-х гадоў з Прусіі. Пахаваны быў у 1639-м у Сталовічах. Апошні ж — Юзаф — нарадзіўся 7 студзеня 1857 года. 17 жніўня 1910-га пасля працяглай і цяжкай хваробы ён памёр у новым сядзібным будынку ў Грушаўцы, што на Ляхавіччыне. Месца, дзе павінны былі пахаваць ягонае цела, Юзаф абраў загадзя: ім стаў пагорак, што дамінуе па-над наваколлем. Згодна з тэстаментам, на гэтым месцы з адмысловай фундацыі Юзафа пазней мусілі пабудаваць капліцу, дзе знайшлі б спачын апошнія з Рэйтэнаў: бацькі Юзафа, сястра, а таксама дзед, падпалкоўнік напалеонаўскіх войскаў, які змагаўся за Вялікае Княства Літоўскае.
http://www.kimpress.by/index.phtml?page=2&id=9187
http://www.kimpress.by/index.phtml?page=2&id=9187
Лёс капліцы на Ляхавіччыне, збудаванай па тэстаменце шляхціча
(Заканчэнне. Пачатак у № 33.)
http://www.kimpress.by/index.phtml?page=2&id=9205
Падзяліць — не падзяліцца?
Скрушны лёс аднаго сядзібнага дома
Неўзабаве ў нас з’явіцца асаблівая нагода згадаць добрым словам Тадэвуша Рэйтана: 21 красавіка — 240-я ўгодкі тых адлюстраваных на славутай карціне Яна Матэйкі драматычных падзей, якія ўпісалі імя шляхціча з Навагрудчыны ў аналы не толькі беларускай, але і еўрапейскай гісторыі. Аднак ці многія суайчыннікі скарыстаюцца той нагодай, каб аддаць яму даніну пашаны? На жаль, ёсць пэўныя падставы ў гэтым сумнявацца. Бо і леташняе 270-годдзе самога Рэйтана прайшло ў нас амаль незаўважаным — у адрозненне ад суседняй Польшчы, якая ўжо здавён лічыць яго “сваім” нацыянальным героем. Ды і ў старым котлішчы роду — Грушаўцы, што на Ляхавіччыне, — пакуль не да святаў: сядзіба спакваля разбураецца...
Магчыма, яе стан — гэта акурат наступства таго, што мы па-ранейшаму не ўсведамляем, кім быў Тадэвуш Рэйтан і што ён зрабіў для гісторыі нашай краіны.
ГОЛАС РАДЗІМЫ
ДАХ-XXV "Вяртанне"
Грушаўка, 23 жніўня 2014 г.
Штотыдневiк «Голас Радзімы», №19(333), чацвер, 23 мая, 2013
Вяртанне на Бацькаўшчыну | ||||
У мінскім Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва прайшла вечарына памяці Тадэвуша Рэйтана http://www.golas.by/index.php?subaction=showfull&id=1369382523&archive=1370241278&start_from=&ucat=8& Штотыдневiк «Голас Радзімы», №38(3350), чацвер, 3 кастрычніка, 2013
Штотыдневiк «Голас Радзімы», №29(3341), чацвер, 1 жніўня, 2013
http://www.golas.by/index.php?subaction=showfull&id=1375448456&archive=1376057570&start_from=&ucat=6&do=archives |
Штотыдневiк «Голас Радзімы», №16(3376), чацвер, 24 красавіка, 2014
Талака ў Грушаўцы |
| Дружна працавалі энтузіясты на тэрыторыі багатай на гісторыю сядзібы ў Ляхавіцкім раёнеСупольнай працай на тэрыторыі сядзібы Рэйтанаў у Грушаўцы адзначыла наша арт-суполка першую гадавіну дзейнасці. Згадвалі мы і 241-ю гадавіну пачатку Надзвычайнага сойму 1773 года: менавіта ён, як вядома, вывеў на першыя ролі ў вялікай драме аслабленай Рэчы Паспалітай Тадэвуша Рэйтана, шляхціца і гаспадара Грушаўкі. І вось родавае котлішча Рэйтанаў у чарговы раз стала месцам сустрэчы людзей, неабыякавых да беларускай гісторыі. Наша арт-суполка працавала на сядзібе і летась, а сёлета далучыліся супрацоўнікі газеты “Культура”, вядомы тэлевядучы праграмы “Вандроўкі дылетанта” Юры Жыгамонт, дырэктар Баранавіцкай мастацкай школы Анатоль Лабкоўскі, іншыя творчыя людзі. Мастак Алесь Родзін прадставіў у Грушаўцы некалькі буйных графічных прац з серыі, прысвечанай роду Рэйтанаў. Сабралася нас амаль 20 чалавек. Ды мушу прызнаць: на шчасце Грушаўцы, большасць працы зрабілі жыхары Ляхавіччыны. Падзея, можна сказаць, лёсавызначальная: новае кіраўніцтва раёна пастанавіла, што святое для беларусаў месца павінна мець належны выгляд. “Цудоўна папрацавалі! — казаў Юры Жыгамонт. — З Грушаўкі мы ўжо рабілі тэлеперадачы. На гэты раз асабліва ўразіла: прадстаўнікі ўлады паказалі, дзе варта прыкладваць сілы”. На працу выйшла каля сотні чалавек ад розных прадпрыемстваў, устаноў Ляхавіч, кіраўніцтва раёна. “Старшыні райвыканкама Вячаслаў Сельмановіч і райсавета дэпутатаў Яўген Юрлевіч разам з работнікамі райвыканкама добраўпарадкавалі тэрыторыю палацава-паркавага ансамбля “Грушаўка,” — напісала райгазета “Ляхавіцкі веснік”, падаўшы ў інтэрнэт-версіі шэраг цікавых здымкаў Сяргея Варановіча. Як вядома, шануючы герояў Айчыны з розных эпох, мы лепш усведамляем гісторыю Бацькаўшчыны, якой можам ганарыцца. Удзельнікі Грушаўскай талакі праз гады будуць ганарыцца, што прыклалі рукі да адраджэння сядзібы. То было відовішча, вартае пэндзляў лепшых мастакоў: мужчыны з бензапіламі ачышчалі тэрыторыю ад зараснікаў, шугала полымя вогнішчаў — спальвалі галлё і смецце, выграбалі старое лісце жанчыны, прыводзілася ў парадак агароджа… Мы, творчыя людзі, не з такім размахам працавалі — прыбіралі смецце, устанавілі інфашыльду. Часам спыняліся, каб паразважаць пра непаўторнае вясновае Грушаўскае Імгненне і Вечнасць… Мы маем намер стварыць у Грушаўцы Культурны цэнтр: займацца аднаўленнем сядзібы, праводзіць фэсты, сустрэчы мастакоў, паэтаў, музыкаў. Не так даўно на падставе архіўных дакументаў мы вызначылі дату нараджэння Тадэвуша Рэйтана: кастрычнік-лістапад 1740 года. І ў 2015-м, такім чынам, яго 275-я ўгодкі. Будзем адзначаць! Запрашаем далучацца мастакоў, музыкаў, літаратараў і ўсіх зацікаўленых. Зьміцер Юркевіч, арт-суполка імя Тадэвуша Рэйтана http://www.golas.by/index.php?subaction=showfull&id=1398674352&archive=1400832465&start_from=&ucat=4&do=archives |
Г-н Бенджамін падышоў і вышэй за свае патрабаванні, каб дапамагчы мне з маёй пазыкай, якую я выкарыстаў, каб пашырыць свой аптэчны бізнес, яны былі дружалюбнымі, прафесійнымі і абсалютнымі каштоўнымі камянямі для працы. Я рэкамендую ўсім, хто шукае крэдыт, звяртацца. Lfdsloans@outlook.com.WhatsApp ... +19893943740.
ОтветитьУдалить